Cuenca is de derde stad van Ecuador, na Guayaquil en Quito met ongeveer 600.000 inwoners. De stad ligt in een kom ingesloten door bergketens. Van oost naar west lopen 4 rivieren door de stad die ontspringen in de hoge Andes, de Yanuncai, de Machángara, de Tarqui en de Tomebamba. In het oosten van de stad lopen die samen in de rivier Cuenca, die verderop de Rio Paute genoemd wordt, en uiteindelijk uitloopt in de Amazone.
De Tomebamba loopt langs de historische stad, langs een breuklijn en omdat er een aantal gebouwen tegen die klif gebouwd werden (hangende huizen, zoals in de Spaanse stad Cuenca) herdoopten de Spanjaarden de stad naar hun thuisstad, Cuenca.
Maar onder de Inca’s had de stad Tomebamba geheten. De Incaleider Túpac Yupanqui had omstreeks 1500 op die plaats in een bloedige veldslag de Cañari-Indianen verslagen. Hij bouwde vervolgens de stad Tomebamba, die de stad Cuzco moest overtreffen in praal en luister. Toen in 1547 de Spanjaarden het gebied bereikten, op zoek naar Eldorado, de gouden stad, was Tomebamba echter volledig verwoest, als gevolg van de strijd tussen keizer Atahualpa in Quito, en zijn broer Huáscar in Cusco. De Cañari-Indianen hadden de zijde van Huascar gekozen, hetgeen in de regio van Cuenca tot hevige strijd leidde. Van de stad Tomebamba zijn uitsluitend een paar muurresten overgebleven aan de oevers van de rivier.
Op 12 april 1557 werd Cuenca onder de naam Santa Ana de los Cuatro Ríos de Cuenca gesticht door de toenmalige gouverneur van Quito.
Wij beginnen onze zondagse uitstap op een hoogte in het zuiden van de stad, de Mirador de Turi. Over de rode daken vallen vooral de nieuwe kathedraal de Santo Domingo op met zijn blauwe koepels en ernaast de blauwe tweelingtorens van San Alfonso, beide kerken gebouwd door de Duitsers. Niet alleen Spaanse invloeden hier, maar ook Duitse en verder Franse. Inderdaad in de 18de eeuw streek hier een troep van 2000 Franse Jezuïeten neer, en de fameuze Franse Geodesische Missie in opdracht van de Academie Française. Ze kwamen metingen doen ivm de rondte van de aarde en de afstand van één breedtegraad vanaf de evenaar. Ze wilden eigenlijk weten of de evenaar langer of korter is dan de omtrek over de polen. Braulio vertelt dat de mensen er van uit gaan dat een Ecuadoraan met groene of blauwe ogen afkomstig moet zijn van de Duitse ingenieurs of Franse wetenschappers of Jezuïeten (!).
We rijden de stad in en stoppen even aan een etensstalletje, een Picanteria, waar alles bereid wordt voor een zondagse straatmaaltijd, vooral de gebraden cavia’s en een speenvarken aan het spit zijn hier de lievelingskost. We bekijken de stad ook nog vanop een noordelijke toren.
Het complex was vroeger een gevangenis, maar werd mooi gerestaureerd, men heeft er nog geen bestemming voor, maar het wordt wel bewaakt, uit gewoonte zeker? Aan de andere zijde van de straat ligt één van de oudste universiteitsgebouwen van de stad, de oprichter, nu 92, zit in de gevangenis beticht van … Yes, inderdaad, ook hier.
We gaan te voet verder, vanaf het Parque San Sebastián, een mooi pleintje, een bloeiende jacaranda, de witte San Sebastián kerk, een fontein en … een Belgisch café met huisbrouwerij, Jodoco, helaas gesloten.
Via de Avenida 3de Noviembre langs een leuk pleintje Plazoleta Cruz del Vado, naar een ateliertje waar Panama-hoeden gemaakt worden. Hoe komt die hoed aan die naam? Hij is zo Ecuadoraans als maar kan, wordt hier van de kust tot boven in de Andes gedragen, door de boeren geweven uit de stengels van een palmplant en in de ateliers van Cuenca afgewerkt, in vorm en maat geperst, voorzien van strikken en linten en de wereld ingestuurd.
Blijkbaar kreeg Ted Roosevelt bij de opening zo’n hoed aangereikt en met de slag werd hij wereld beroemd als panamahoed. Wij willen er ook eentje, hij wordt voor ons op maat geperst en voorzien van een lint naar keuze. Nu kunnen we sjiek de straat op, … als echte toeristen.
We bezoeken de markt, elke dag open, kleurrijke groenten en fruit-markt, met allerlei exotische waren, de boomtomaten, de yuca die we in de amazone gaan eten, de guanabana, plantain (bakbanaan). Mooi is ook de afdeling kruiden, geneeskrachtige drankjes en planten. En dan zijn er de talloze eetstalletjes waar je voor enkele dollars kan eten, de stalletjes staan op een rij, vooral geroosterd speenvarken, op een toonbank met een madame met een mes erachter. Cuenca de stad van de speenvarkens!
Via Plaza San Francisco komen we dan op het centrale Parque Calderon, met tegenover elkaar de oude kathedraal, nu museum en de imposante nieuwe catedral de la Inmaculada Concepcion. Binnen kunnen we geen foto’s maken, er is een kerkdienst bezig, de immense kathedraal zit helemaal vol. Bouwstijlen: Neogotiek, Neobarok, Neoromaanse architectuur, Neo-Byzantijnse architectuur.
Architect, de Duitser Stiehle, heeft echter een foutje gemaakt, de funderingen zijn niet goed berekend, er is een barst in de voorgevel boven de rosette, de twee plompe torens zijn niet afgewerkt, er konden zelfs geen klokken bij. Deutsche Gründlichkeit ? Maar toegegeven de drie prachtige, blauwe koepels, bedekt met geglazuurde tegels uit Tjecho-Slovakije, vormen het icoon van de stad.
Velen herinneren zich die mooie stad omwille van die koepels, of omwille van de andere talloze kerken, kloosters, pleintjes, of de panamahoeden, de keramiek, de rivieren die de stad doorstromen, de prachtige koloniale huizen, of wat al niet meer. Voor mij blijft dit de stad van de geroosterde speenvarkens op een zonnige zondagochtend.
In de namiddag kuieren we nog wat langs de oevers van de Tomebamba. De natuurlijke oevers zijn behouden, er zijn bomen geplant en groene parken aangelegd langs de rivier. Het water is helder, al het afvalwater wordt met riolen naar zuiveringsstations gevoerd. Trouwens de hele stad is proper en ziet er wel gemanaged uit, er zijn strikte bouwvoorschriften, historische panden, hoe bescheiden, ook worden streng beschermd en nieuwbouw is aan strikte voorschriften onderhevig, zo moeten alle daken met rode pannen bedekt zijn. De Cuencanen zijn fier op hun stad. De bevolking is geciviliseerd en cultuurminded, Cuenca wordt het Athene van de Andes genoemd.
Morgen trekken we verder noordwaarts, naar Riobamba, met een belangrijke stop bij Ingapirca, de enige Inca ruïne in Ecuador.
Ecuador en Galapagos 